Ευρώπη: Στο σταυροδρόμι, μεταξύ αργού θανάτου και φεντεραλισμού

Παγιδευμένη ανάμεσα σε κεντρόφυγες δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σήμερα, εξαιτίας της κρίσης του ευρώ, σε σταυροδρόμι, έχοντας απέναντί της δύο επιλογές: μία αργή αποσύνθεση σε περίπτωση αποτυχίας ή την ευκαιρία μίας επανεκκίνησης του σήμερα εξαντλημένου «ευρωπαϊκού σχεδίου» με μεγαλύτερη δόση φεντεραλισμού.
«Το να αφήσουμε να καταρρεύσει το ευρώ, ισοδυναμεί με κίνδυνο καταστροφής της Ευρώπης», προειδοποίησε πρόσφατα ο Νικολά Σαρκοζί.
Για τους ευρωσκεπτικιστές, η χαοτική κατάσταση του ευρώ εδώ και δύο χρόνια αποτελεί την επιβεβαίωση της ματαιότητας ενός διεστραμμένου σχεδίου. «Για αιώνες θα γίνεται αναφορά στη δημιουργία του ευρώ ως ενός ιστορικού μνημείου στη συλλογική παράνοια», θριαμβολογεί ο υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας Ουίλιαμ Χέιγκ.
Παντού στην Ευρώπη η εχθρότητα προς το «ευρωπαϊκό σχέδιο» κερδίζει έδαφος, μαζί με τις τάσεις εθνικής αναδίπλωσης. Εκφράζεται μέσω της ανόδου λαϊκιστικών κινημάτων στην Ολλανδία, τη Φινλανδία και αλλού.
Το κλίμα αυτό ξαναδίνει φτερά στους πλέον αντι-ευρωπαίους βουλευτές του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος της Βρετανίας που τολμούν να αψηφήσουν τον πρωθυπουργό τους για να ζητήσουν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος με το ερώτημα της εξόδου της χώρας του από το ευρωπαϊκό μπλοκ.
Περισσότερο από μισό αιώνα μετά τη δημιουργία του, το 1957, το «ευρωπαϊκό σχέδιο» παραμένει πάνω απ' όλα μία οικονομική υπόθεση. Οι προσπάθειες για την μετατροπή του σε πολιτικό εγχείρημα δεν έχουν επιτύχει, με την ευρωπαϊκή διπλωματία να είναι απούσα και την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα που απέδειξε την ανυπαρξία της στην υπόθεση της Λιβύης.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει εύθραυστη και εξαντλημένη και ορισμένοι ηγέτες δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μπορεί ακόμη να αποτύχει από αμέλεια ή από εναντίωση. Το αδιανόητο μπορεί σήμερα να γίνει δυνατόν, η έξοδος μίας χώρας από την ευρωζώνη, το τέλος του ευρώ, ακόμη και η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποτελούν πλέον ταμπού, προειδοποιούσε σε πρόσφατη μελέτη του ο Γιάννης Εμμανουηλίδης του European Policy Center των Βρυξελλών.
Αντιθέτως η κρίση χρέους μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εχει ήδη αρχίσει να δρα με τον τρόπο αυτόν φέρνοντας και πάλι στο προσκήνιο τη συζήτηση για την Πολιτική Ενωση, η οποία πέρασε στο περιθώριο εδώ και μία δεκαετία μετά την εισαγωγή του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.
Και εδώ τα ταμπού πέφτουν το ένα μετά το άλλο. Η Γερμανία, η οποία έχει στα χέρια της τα χρηματιστηριακά νήματα, αποδέχεται σήμερα την οικονομική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών τη στιγμή που κάποτε υποστήριζε το σχήμα «ο καθένας για τον εαυτό του» στη διαχείριση των δημοσιονομικών. Και έφθασε μέχρι να συνταχθεί με τη γαλλική ιδέα της συγκρότησης οικονομικής κυβέρνησης της ευρωζώνης.
Ως τίμημα, το Βερολίνο εννοεί να επιβάλει τους δικούς του κανόνες στην υπόλοιπη ευρωζώνη, όπου καλείται να συνεργασθεί με τις μεγάλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου τις οποίες δεν εμπιστεύεται, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Γαλλία: σιδηρά πειθαρχία ως προς τα ελλείμματα και κεντρικός έλεγχος που φθάνει μέχρι την επιτήρηση των εθνικών προϋπολογισμών.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την έδρα της στην Φρανκφούρτη, προτείνει μέχρι και την εισαγωγή του θεσμού του ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, ο οποίος θα μπορούσε αρχικά να λειτουργήσει υπό το σχήμα του «υπερ-επιτρόπου» του ευρώ στις Βρυξέλλες, γεγονός που γεννά τη θεμελιώδη ερώτηση: είναι έτοιμη η κοινή γνώμη των κρατών να δεχθεί απώλεια μεριδίων εθνικής κυριαρχίας;
Απειλούμενη με τη σειρά της από την κρίση, η Γαλλία ακολουθεί την πορεία, αφού επί μακρόν έκλινε προς την ιδέα της φεντεραλιστικής Ευρώπης. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Αλέν Ζιπέ, εκ των κληρονόμων του γκολικού πνεύματος, τάχθηκε πρόσφατα υπέρ μίας «ευρωπαϊκής ομοσπονδίας».
«Όταν θα έχουμε βγει από την κρίση και θα κοιτάξουμε τη διαδρομή που έχουμε κάνει, θα εντυπωσιασθούμε εκ των υστέρων πολύ από την ικανότητα των χωρών της ευρωζώνης, να προχωρήσουν, με βήμα ταχύ, προς μία μεγαλύτερη ολοκλήρωση», δηλώνει υψηλόβαθμος ευρωπαίος διπλωμάτης.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠ