Πολιτισμός | 22.01.2010

Ο Όμηρος στο Πεκίνο!

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Χίου

Η Τουρκία δεν ήταν ευπρόσδεκτη ως τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη. Η Κίνα είναι ευπρόσδεκτη και θα δώσει το "παρών" φέτος. Οι δε Κινέζοι στρέφονται στα αρχαία ελληνικά. Πώς συνδυάζονται όλα αυτά;

Ένα πολυάριθμο έθνος με μεγάλο πολιτισμό επισκέπτεται ένα ευάριθμο έθνος με εξίσου μεγάλο πολιτισμό. Θα μπορούσαμε και έτσι να περιγράψουμε το γεγονός ότι στα τέλη Απριλίου στην 7η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης τιμώμενη χώρα είναι η Κίνα. Τα παλαιά έθνη συχνά υποφέρουν από μεγάλα τραύματα. Το δικό μας είναι αναμφίβολα η τετρακοσαετής οθωμανική κατοχή. Και το κινεζικό αναντίρρητα η συντονισμένη επίθεση των ευρωπαϊκών δυνάμεων στα τέλη του 19ου αιώνα κατά της καθυστερημένης αυτοκρατορίας, η εισβολή των δημοκρατικών ιδεών, η κατάλυση της τελευταίας δυναστείας των Τσινγκ. Όλα αυτά συμποσούνται σε ένα βασανιστικό ερώτημα που απασχολεί μέχρι σήμερα την κινεζική διανόηση: είναι η Κίνα σε θέση μόνη της να φέρει εις πέρας τον εκσυγχρονισμό, να γίνει μια πραγματικά μοντέρνα δύναμη; Τα τραύματα, όχι μόνο τα προσωπικά, αλλά και τα συλλογικά ξεπερνιούνται με την εκλογίκευση, με τη συνειδητοποίηση του γιατί συνέβη ό, τι συνέβη. Αλλιώς άνθρωποι και έθνη παραμένουν εσαεί στη φάση των ολολυγμών και κόπτονται και τύπτουν τα στήθη τους με όσα τους συνέβησαν. Η κατανόηση του κακού, του οδυνηρού, του αποτρόπαιου είναι ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση και τον χειρισμό του.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Η Κίνα τιμώμενη χώρα στην Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης, 2009

Επιτακτική η μελέτη των αρχαίων ελληνικών

Ας το εξειδικεύσουμε. Αν η τουρκολογία ήταν μια ανεπτυγμένη και καλλιεργημένη επιστήμη στην Ελλάδα θα διέχεε τα πορίσματα και τις γνώσεις της και στη δημόσια συζήτηση και στα σχολικά μας βιβλία και τότε θα εξοικειωνόμασταν σιγά-σιγά με μια πιο νηφάλια, πιο αποστασιοποιημένη, πιο σοφή τελικά και λιγότερο επώδυνη αντιμετώπιση του παρελθόντος και άρα και του παρόντος. Αλλά η τουρκολογία δεν είναι ανεπτυγμένη στην Ελλάδα. Και τι γίνεται στην Κίνα με τη μελέτη του ευρωπαϊκού πολιτισμού; Ο ανταποκριτής της γερμανικής εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung στο Πεκίνο παρουσίασε αυτές τις μέρες ένα «μνημόνιο περί της αρχαιογνωσίας» που κυκλοφορεί αυτόν τον καιρό και συζητιέται πολύ στους κινεζικούς πανεπιστημιακούς κύκλους. Συντάκτης του ο καθηγητής της ιστορίας του πνεύματος στο Πανεπιστήμιο Ρενμίν του Πεκίνου Λιού Ξιαοφένγκ. Ο Λιού, που σημειωτέον έχει σπουδάσει θεολογία στο Σικάγο και αρχαία ελληνικά στη Βέρνη, συνιστά επιτακτικά τη μελέτη των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στα πανεπιστήμια της χώρας, τουλάχιστον στον χώρο των πνευματικών επιστημών.

Όμηρος, Πλάτων, Ξενοφών

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Το κινεζικό περίπτερο στη Φραγκφούρτη

Προτείνει μάλιστα και έναν κανόνα δέκα συγγραφέων, πέντε Κινέζων και πέντε Ευρωπαίων, τους οποίους θα πρέπει να έχει διαβάσει ο μορφωμένος Κινέζος, ανάμεσά τους είναι ο Όμηρος, ο Πλάτων και ο Ξενοφών. Όχι χάριν της αρχαιογνωσίας καθ’ εαυτής, αλλά γιατί χωρίς τους αρχαίους η Κίνα δεν θα καταλάβει ποτέ την Ευρώπη, δεν θα εξηγήσει ποτέ στον εαυτό της τη σύγκρουση των πολιτισμών τον 19ο αιώνα επί κινεζικού εδάφους, δεν θα απαντήσει ποτέ ικανοποιητικά στο βασανιστικό ερώτημα του ουσιαστικού εκσυγχρονισμού και των προϋποθέσεών του. Με άλλα λόγια: δεν θα ξεπεράσει ποτέ το παλιό τραύμα. Δεν μας μένει παρά να πληροφορηθούμε αν στους ελληνικούς πανεπιστημιακούς κύκλους κυκλοφορεί και συζητιέται αυτόν τον καιρό κάποιο μνημόνιο που να συνιστά επιτακτικά ας πούμε την ανάπτυξη της τουρκολογίας για την ουσιαστική κατανόηση του τετρακοσαετούς «άγους» της ιστορίας μας.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου