Η επιστροφή των αποδιοπομπαίων

Η επιστροφή των αποδιοπομπαίων

Tου Δημητρη Τσιοδρα

Στις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης, που υφίστανται τις βαριές συνέπειες της κρίσης κι εφαρμόζουν δύσκολα προγράμματα προσαρμογής, τα πολιτικά συστήματα υπέστησαν έντονους κλυδωνισμούς. Τα κόμματα που βρίσκονταν στην εξουσία και υπέγραψαν τα προγράμματα, συνετρίβησαν εκλογικά. Πουθενά, όμως, δεν έγινε αυτό που συνέβη στην Ελλάδα.

Στην Ιρλανδία, το Fianna Fail κυριαρχούσε στην πολιτική σκηνή εδώ και δεκαετίες. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2011, λίγους μήνες μετά την ένταξη της χώρας σε πρόγραμμα στήριξης, το Fianna Fail καταποντίστηκε πέφτοντας στο 17,4% (από 41,6% που είχε πάρει το 2007). Οπως περιγράφουν Ιρλανδοί αναλυτές, στη συνέχεια «το Fianna Fail ήταν τόσο αντιδημοφιλές, ώστε κανένα κόμμα δεν ήθελε να έχει οποιαδήποτε σχέση μαζί του» (κάτι μας θυμίζει η ιστορία). Σήμερα, οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν να προηγείται στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων. Η ανάκαμψη της Ιρλανδίας είχε ως αποτέλεσμα και την ανάκτηση σημαντικού μέρους της δύναμης του κόμματος, το οποίο δεν άσκησε ποτέ ακραία αντιπολίτευση.

Στην Ισπανία, η υιοθέτηση σκληρών μέτρων λιτότητας από τους Σοσιαλιστές οδήγησε στη συντριβή τους το 2011. Από το 42,6% που είχαν λάβει το 2008 έπεσαν στο 28,8%. Το Λαϊκό Κόμμα που κέρδισε τις εκλογές ακολούθησε την ίδια πολιτική. Τα δύσκολα μέτρα και τα σκάνδαλα χρηματοδότησης έπληξαν ακόμη περισσότερο την εικόνα του και σήμερα σε αρκετές μετρήσεις το Σοσιαλιστικό Κόμμα εμφανίζεται να προηγείται, παρότι ο αρχηγός του, Αλ. Ρουμπαλκάμπα, είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλής.

Στην Πορτογαλία, οι Σοσιαλιστές που υπέγραψαν το πρόγραμμα στήριξης ακολούθησαν τη μοίρα των κομμάτων που βρίσκονταν στην κυβέρνηση, στις χώρες που προαναφέραμε. Ηττήθηκαν με 28% έναντι 38,6% που έλαβε το κεντροδεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Σήμερα, κι αφού η χώρα πέρασε έντονη πολιτική κρίση τον Ιούλιο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει ανακάμψει και προηγείται με 36,9% έναντι 28,4% των Σοσιαλδημοκρατών.

Μερικά σύντομα συμπεράσματα:

Τα κόμματα που βρίσκονταν στην κυβέρνηση υπέγραψαν κι άρχισαν να εφαρμόζουν τα σκληρά προγράμματα, υπέστησαν καθίζηση στις εκλογές. Στη συνέχεια δεν συμμετείχαν σε κυβερνητικούς συνασπισμούς. Τα κόμματα που βρίσκονταν στην αντιπολίτευση, πρότειναν εναλλακτικές λύσεις, δεν μίλησαν όμως για ακύρωση των προγραμμάτων κι όταν κλήθηκαν στη συνέχεια να κυβερνήσουν τα εφάρμοσαν.

Το πολιτικό σύστημα στις χώρες αυτές υπέστη κλυδωνισμούς, αλλά δεν κατέρρευσε. Τα μεγάλα κόμματα, παρά τις διαφορές τους, δεν χώρισαν τις κοινωνίες σε μνημονιακούς-αντιμνημονιακούς. Αυτός ήταν κι ένας από τους βασικούς λόγους που τα προγράμματα σε αυτές τις χώρες δεν είχαν τόσο μεγάλες αποκλίσεις από τις προβλέψεις όπως έγινε στην Ελλάδα.

Σε καμία από αυτές τις χώρες δεν υπήρξε μεγάλη άνοδος των ακραίων δυνάμεων ούτε εμφανίστηκαν δυναμικά στο προσκήνιο νεοναζί.

Στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ στήριζε το πρόγραμμα κι όλοι οι υπόλοιποι ανέμιζαν την «αντιμνημονιακή σημαία». Διαμορφώθηκε έτσι μια στρεβλή αφήγηση για τις αιτίες και τον χαρακτήρα της κρίσης. Οταν η Ν.Δ. άλλαξε στάση, το ρεύμα που είχε ήδη διαμορφωθεί, έφερε σε πρώτο πλάνο δυνάμεις που μέχρι τότε βρίσκονταν σε τρίτο ρόλο, ακόμη και στο πολιτικό περιθώριο. Η κυριαρχία αυτών των αντιλήψεων είναι και το μεγαλύτερο φρένο στην προσπάθεια της χώρας για έξοδο από την κρίση.              kathimerini