Ξεσηκωμοί ελπίδας, ξεσηκωμοί απελπισίας

Το ευρωπαϊκό εγχείρημα συγκρούεται με την πραγματικότητα και έχει ανάγκη διαρκή επαναπροσδιορισμό, λέει ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ

Συνέντευξη στον Σπυρο Γιανναρα

Τη δυσκολία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, μέσα στη σημερινή κρίση, υπογράμμισε ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, άλλοτε γνωστός ως «Κόκκινος Ντανί» του παρισινού Μάη ’68 και νυν επικεφαλής των Πράσινων στο Ευρωκοινοβούλιο, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στην «Κ».

Ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, εμβληματική φυσιογνωμία της ευρωπαϊκής Αριστεράς μετά τον Μάη του ’68, με πατέρα Γερμανό και μητέρα Γαλλίδα, βρέθηκε από πολύ νωρίς στο μεταίχμιο δύο πολιτισμών με μακρόχρονη σχέση μίσους και αγάπης, αλλά και στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής κληρονομιάς.

Παρότι σέρνει μαζί του τη φήμη του «κακομαθημένου» ή ευνοημένου της ιστορίας, ο Ντανί, όπως εξακολουθεί να τον αποκαλεί χαϊδευτικά η γραμματέας των Πράσινων Μαρία Βικμάν, απέσπασε ένα εντυπωσιακό 16,28% στις τελευταίες ευρωεκλογές δίνοντας σημαντική ώθηση στους Γάλλους «Ευρωπαίους-Πράσινους». Ο οικολόγος πολιτικός και συγγραφέας αναμένεται την ερχόμενη Τετάρτη στη χώρα μας, όπου θα δώσει ομιλία στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Megaron Plus. Στη συνέντευξη επιβεβαιώνει τη γνωστή του θέση πως «η Ευρώπη ήταν η τελευταία ουτοπία», στην οποία ωστόσο μοιάζει να μην έχει πάψει να ελπίζει. Φανερά κουρασμένος από την αυτονόητη ταύτισή του σε όλες τις συνειδήσεις με τον Μάη του ’68, φαίνεται να μην έχει πάψει να ταυτίζει το όραμα της αλλαγής με την επανάσταση.

– Η οικονομική κρίση επιτείνει τα φυγόκεντρα φαινόμενα στο εσωτερικό της Ε. Ε. Θεωρείτε πως η διχογνωμία χωρών-μελών της Ενωσης στη Γιουγκοσλαβία και στο Ιράκ είχαν δείξει τα όρια της Ευρώπης και σήμερα πλέον με την κρίση απλώς αντικρίζουμε τη γύμνια της;

– Οχι. Καθόλου. Οι κρίσεις, τόσο οι κρίσεις στο Ιράκ ή στη Βοσνία και σήμερα εκείνες που αφορούν την οικονομική κατάπτωση ορισμένων χωρών, αποδεικνύουν τη δυσκολία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Και αυτό είναι κάτι σχεδόν φυσιολογικό. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα αποτελεί ένα εξαιρετικό, ένα αδιανόητο εγχείρημα, το οποίο καθώς συγκρούεται με την πραγματικότητα έχει ανάγκη έναν διαρκή επαναπροσδιορισμό. Συνεπώς δεν πρόκειται για αδυναμία, αλλά για μια πραγματικότητα, η οποία αναδεικνύει τις δυσκολίες.

Ο πυρήνας

– Θεωρείτε πως η Τουρκία του νεο-ισλαμιστή και νεο-οθωμανιστή Ερντογάν μπορεί να αφομοιωθεί οργανικά στην Ευρώπη; Με άλλα λόγια, κινδυνεύει η Ευρώπη από εξισλαμισμό;

– Αν η Τουρκία συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, θα μπορέσει οπωσδήποτε να ενταχθεί και θα έχει μάλιστα μέλλον στο εσωτερικό της Ευρώπης. Αυτό βεβαίως εξαρτάται από την πρόοδο της Τουρκίας. Θα δούμε. Ωστόσο, θέλω να επισημάνω πως πριν από μόλις πέντε ή δέκα χρόνια η Ελλάδα υποχρέωνε τους υπηκόους της να αναφέρουν το θρήσκευμα στην ταυτότητά τους, κάτι που είναι σήμερα απολύτως αντισυνταγματικό στην Ευρώπη. Συνεπώς, όλες οι χώρες εξελίσσονται ή δύνανται να εξελιχθούν. Το Ισλάμ δεν αποτελεί αυτό καθαυτό πρόβλημα. Είναι μια από τις ευρωπαϊκές θρησκείες... Δεν είναι πιο ανοιχτή ή κλειστή θρησκεία απ’ ό, τι η ορθοδοξία, ο καθολικισμός ή ο προτεσταντισμός.

– Ο λεγόμενος ιουδαιοχριστιανικός και ελληνορωμαϊκός πυρήνας της Ευρώπης, για τον οποίο είχε γίνει συζήτηση με αφορμή το Ευρωσύνταγμα, είναι όντως πυρήνας;

– Ναι, αλλά η Ευρώπη είναι κάτι που μπορεί να δημιουργηθεί; Και θεωρώ, ακριβώς, ότι ο ορισμός ενός ιουδαιοχριστιανικού πυρήνα είναι τρέλα, η οποία έχει ως μοναδικό στόχο τον αποκλεισμό. Δεν θεωρώ ότι μπορούμε να ορίσουμε ένα πολιτικό σύνολο ξεκινώντας με έναν αποκλεισμό.

– Κάνετε λόγο για μια κρίση τριπλής μορφής: οικονομική, οικολογική και κοινωνική. Πιστεύετε ότι ένας ενδεχόμενος ξεσηκωμός των κοινωνιών, αντίστοιχος με εκείνον του Μάη του ’68 θα ήταν μια απάντηση σε αυτή την κρίση;

– Δεν το γνωρίζω. Ξέρετε, οι επαναστάσεις όπως του ’68 δεν γίνονται κατά παραγγελία. Συνεπώς, η πολιτική είναι εκείνη που οφείλει να προσφέρει την απάντηση και οι κοινωνίες, είτε βρίσκονται σε κινητοποίηση ή όχι, συμβάλλουν με τη σειρά τους, π. χ. μέσω ξεσηκωμών μια δεδομένη στιγμή, στην αναγκαία αλλαγή.

– Θεωρείτε πως υπάρχει κάποια αντιστοιχία μεταξύ των εξεγέρσεων στα προάστια του Παρισιού ή στους δρόμους της Αθήνας του περασμένου Δεκεμβρίου, με εκείνη του Μάη του ’68;

– Οι συγκρίσεις αυτού του είδους δεν οδηγούν, κατά τη γνώμη μου, πουθενά. Γίνονται ξεσηκωμοί στην Ελλάδα ή στα παρισινά προάστια, ωστόσο η μεγάλη διαφορά είναι ότι ο ξεσηκωμός του Μάη του ’68 ήταν ένας ξεσηκωμός ελπίδας, ενώ οι ξεσηκωμοί στην Ελλάδα ή στη Γαλλία είναι ξεσηκωμοί απελπισίας.

Ισχυρά λόμπι

– Τα λόμπι της φαρμακοβιομηχανίας και των βιομηχανίας αγροτικών και τροφίμων είναι τόσο ισχυρά ώστε να επηρεάζουν τις αποφάσεις της Κομισιόν; Πώς κρίνετε το γεγονός ότι η Ευρώπη αποδέχεται τα μεταλλαγμένα, νομοθετώντας μάλιστα υπέρ αυτών;

– Yπάρχουν οικονομικά λόμπι. Είναι προφανές. Το θέμα από εκεί και πέρα είναι σε ποιο βαθμό οι διάφορες πολιτικές αντιστέκονται σε αυτά τα λόμπι.

Η διαδρομή από τα οδοφράγματα στην Ευρωβουλή

Ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ γεννήθηκε στο Μοντμπάν της Νότιας Γαλλίας το 1945. Ως φοιτητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Ναντέρ συμμετείχε στην έκδοση του αναρχικού περιοδικού «Μαύρο και Κόκκινο». Πρωτοστάτησε στα γεγονότα του Μάη του ’68 και εκδιώκεται από τη Γαλλία όπου του απαγορεύεται η είσοδος για δέκα χρόνια. Το 1989 εκλέγεται αντιδήμαρχος Φρανκφούρτης και το 1994 ευρωβουλευτής. Αν και το 1999 κατεβαίνει υποψήφιος στις Ευρωεκλογές ως επικεφαλής της σχετικής λίστας των Γάλλων Πράσινων, το 2004 επιστρέφει στο Ευρωκοινοβούλιο ως Γερμανός ευρωβουλευτής.

Βιβλία. Η επίσκεψη του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ στην Αθήνα διοργανώνεται σε συνεργασία με τις εκδόσεις «Κέδρος» απ’ όπου πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Τι να κάνουμε;». Στο βιβλίο αυτό ο Κον-Μπεντίτ προτείνει ένα πράσινο New Deal για την αντιμετώπιση της τριπλής, οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής κρίσης, με κεντρικό άξονα την έννοια της «οικονομικής και κοινωνικής επικονίασης». Το μοντέλο αυτό, που το εμπνεύστηκε από τη ζωή των μελισσών, προκρίνει την έννοια μιας οικολογικής οικονομίας, βασισμένης σε μια οικονομικο-κοινωνική διαδικασία που προσιδιάζει στην επικονίαση.

Στη χώρα μας κυκλοφορούν, μεταξύ άλλων, εκτός από το βιβλίο που συνέγραψε με τον Κορνήλιο Καστοριάδη «Από την οικολογία στην αυτονομία» (εκδ. Ράππα), τα δοκίμια «Την αγαπήσαμε τόσο την επανάσταση» (εκδ. Αλεξάνδρεια) και «Αριστερισμός, φάρμακο στη γεροντική αρρώστια του κομμουνισμού» (εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη).