Πολιτική | 17.07.2010

Κλειδί της ειρήνης ή του πολέμου;

Η Συρία, 10 χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπασάρ αλ Ασάντ, προσπαθεί να μην χάσει παραδοσιακούς εταίρους και να κερδίσει φίλους από τη Δύση.

Πριν από 10 χρόνια ο Μπασαρ Αλ Ασσάντ ανέλαβε τα ηνία της Συρίας μετά το θάνατο του πατέρα του. Και το ερώτημα που απασχολεί τους πολιτικούς παρατηρητές είναι ποιόν ρόλο διαδραματίζει η χώρα στη δύσκολη πορεία ειρήνευσης στη Μ. Ανατολή: αυτό του ειρηνοποιού ή του ταραχοποιού;

Στην πραγματικότητα και τα δύο ενδεχόμενα σχετίζονται μεταξύ τους. Οι στενοί δεσμοί της χώρας με το Ιράν, τους αντάρτες της Χεζμπόλα στο Λίβανο και τη Χαμάς στη Γάζα κάνουν τη Δαμασκό να ισχυρό πόλο επιρροής στην περιοχή προς την κατεύθυνση της ειρήνευσης ή του πολέμου. Εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι πώς διαχειρίζεται κάθε φορά αυτό το δυναμικό.

Προσπάθειες ισορρόπησης

Ο Μπασάρ αλ Ασάντ σε προεκλογικό πλακάτ το 2007Ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Ασσνάντ δείχνει να διαθέτει την ίδια ευέλικτη στάση όπως ο πατέρας του. Ακόμη και σήμερα τα κρατικά μέσα ενημέρωσης κρατούν μια αυστηρά εχθρική στάση απέναντι στο Ισραήλ. Ο μισητός γείτονας της Δαμασκού παρουσιάζεται ως ο αιώνος επιτιθέμενος και στηλιτεύεται ως σιωνιστικό μόρφωμα. Στους δρόμους της πρωτεύουσας μπορεί κανείς να δει προπαγανδιστικές αφίσες με τον Σύρο πρόεδρο πλάι στον αρχηγό της Χεζμπόλα Χασάν Νασράλα ή τον πρόεδρο του Ιράν Μαχμούτ Αχμαντζινεντάτ. Αλλά και η ηγεσία της Χαμάς έχει την έδρα της στη Δαμασκό, όπως κι άλλες ριζοσπαστικές παλαιστινιακές οργανώσεις.

Παράλληλα όμως ο Μπασάρ αλ Ασσάντ φροντίζει να στέλνει συνεχώς μηνύματα που αφήνουν να διαφαίνεται το συμφέρον της χώρας του για έναν ειρηνικό διακανονισμό του Μεσανατολικού και για βελτίωση των σχέσεών του με δυτικές χώρες. Σε αυτό το σημείο η στάση του διαφέρει από αυτή των εταίρων του, του Ιράν, της Χαμάς και της Χεζμπόλα, που με την πιο αδιαμφισβήτητη καθαρότητα ζητούν τον αφανισμό του κράτους του Ισραήλ. Όταν ο πρόεδρος Μπασάρ ασκεί κριτική στο Ισραήλ, παίρνει το ύφος ενός ειρηνικού πολιτικού που δεν βρίσκει ανταπόκριση από την ηγεσία της γειτονικής χώρας. Κάπως έτσι εμφανίστηκε μέσα Ιουνίου, όταν επέκρινε στο BBC την επίθεση των Ισραηλινών κομάντος εναντίον του Στολίσκου της Ειρήνης στα ανοιχτά της Γάζας.«Με την επίθεση αυτή», είπε, «καταστράφηκε κάθε ευκαιρία, για ειρήνη στο προσεχές μέλλον. Πάνω από όλα η ισραηλινή κυβέρνηση απέδειξε ότι είναι μια πυρομανής κυβέρνηση. Με μια τέτοια κυβέρνηση δεν μπορεί κανείς να επιτύχει ειρήνη». Ο Σύρος πρόεδρος δέχτηκε έμμεςσες διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ

Με το βλέμμα στραμμένο στη Δύση

Πάντως πρέπει να παραδεχθούμε ότι κάποιες προσπάθειες προσέγγισης έκανε ο Μπασάρ, όπως και ο πατέρας του. Καταρχήν δέχθηκε έμμεσες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ έπειτα από τουρκική διαμεσολάβηση, οι οποίες όμως πάγωσαν μετά τον πόλεμο στη Γάζα το 2008. Μια νέα αρχή υπό τις νυν συνθήκες και μετά τη χειροτέρευση των σχέσεων Ισραήλ - Τουρκίας θεωρείται απίθανη, οι πολιτικοί παρατηρητές διαβλέπουν αντίθετα τον κίνδυνο ενός νέου πολέμου στην περιοχή.

Ωστόσο, πολλοί κυρίως ευρωπαίοι πιστεύουν ότι, σε αντίθεση με το Ισραήλ, η Συρία δεν έχει συμφέρον από νέα κλιμάκωση στην περιοχή. Ενώ ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Μπους έκανε λόγο για τον άξονα του κακού σε αυτόν τον κόσμο, όταν αναφέρονταν στη Συρία, σήμερα πολλοί δυτικοί πολιτικοί σχεδόν επιζητούν επαφές με το Σύρο πρόεδρο. Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι η χώρα να προσανατολίζεται προς την ειρήνη και να θέλει να συμπορεύεται με άλλες δυτικές χώρες. Για παράδειγμα, επειδή ο Σύρος πρόεδρος θέλει να μεταρρυθμίσει το κατεστραμμένο οικονομικό σύστημα, επιδιώκει πρώτα να αποτινάξει τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Αλλά πάνω από όλα η Δαμασκός στοχεύει στην επιστροφή των υψωμάτων του Γκολάν που προσάρτησε το Ισραήλ μετά το νικηφόρο πόλεμο του 1967. Είναι ένα θέμα εθνικής σημασίας για τη Συρία.

"Δεν χρειαζόμαστε υποδείξεις"

Αναζητεί φίλους από τη Δύση. Εδώ με τον γάλλο ομόλογό του ΣαρκοζιΘα μπορούσε όμως ο Σύρος πρόεδρος να διακινδυνεύσει τις σχέσεις του με τη Χαμάς, το Ιράν και τη Χεζμπόλα προκειμένου να επιτύχει συμφωνία για το Γκολάν και καλύτερες σχέσεις με τη Δύση; Όλες οι προσπάθειες έμειναν χωρίς αποτέλεσμα. Μια από τις τελευταίες ήταν αυτή της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών Χίλαρυ Κλίντον, όταν κάλεσε τον Μπασάρ αλ Ασσάντ να επανεξετάσει τις στενές στρατηγικές σχέσεις της χώρας του με το Ιράν.

«Δεν χρειαζόμαστε από άλλους υποδείξεις και προτροπές για τη Μ. Ανατολή ή για την ιστορία μας», είχε απαντήσει με αυτοπεποίθηση ο Σύρος πρόεδρος. «Φροντίζουμε από μόνοι μας τις υποθέσεις μας και είμαστε σε θέση να νοιαστούμε για τις υποθέσεις μας αυτοδύναμα».

Ποιό είναι λοιπόν το στίγμα της Συρίας 10 χρόνια μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Μπασαρ αλ Ασσαντ; Το κλειδί ή το εμπόδιο για την ειρήνευση; Φαίνεται ότι το ερώτημα αφήνει ενσυνείδητα ανοιχτό ο Σύρος πρόεδρος.

Rainer Sollich/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης Βιβή Παπαναγιώτου

dw