Διακίνηση ιδεών σε δημοκρατικούς καιρούς

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Στο ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη «Γιάννης Ρίτσος: οι ρίζες του», που έδειξε ανήμερα τη μαύρη επέτειο το Κανάλι της Βουλής, υπήρχε μια σκηνή από την πρώτη πορεία του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1975. Δύο πράγματα έκαναν εντύπωση: η σιωπή των πορευομένων, από σεβασμό στον χώρο της θυσίας, και το πεντακάθαρο Πολυτεχνείο. Δεν υπήρχε ούτε αφίσα ούτε γκράφιτι ούτε πανό. Ενάμιση χρόνο μετά την πτώση της χούντας, το ακαδημαϊκό ίδρυμα που έγινε το σύμβολο της αντίστασης είχε διαφορετική εικόνα από εκείνη της εξέγερσης· το 1973 υπήρχαν πανό και πολλά συνθήματα στους τοίχους. Είναι μια διαφορά πολύ θεμιτή: δεν υπήρχε ελευθερία λόγου και γι’ αυτό τα συνθήματα στους τοίχους, τα πανό κ.ά. ήταν η μόνη διέξοδος έκφρασης της διαφωνίας. Το δικαίωμα λόγου υπερτερούσε του σεβασμού του δημόσιου χώρου ακριβώς επειδή δεν υπήρχαν εναλλακτικές. Επρεπε να μαυρίζουν τους τοίχους γιατί δεν μπορούσαν να μιλήσουν αλλού. Τα πράγματα όμως είναι εντελώς διαφορετικά την περίοδο της Δημοκρατίας. Σήμερα καθένας μπορεί να πει το κοντό και το μακρύ του χωρίς να φοβάται την αστυνομία. Είδαμε τις μεγάλες συγκεντρώσει των Αγανακτισμένων με συνθήματα «Η χούντα δεν τελείωσε το ’73», άσχετα αν δεν παραξενεύτηκε κανείς ούτε από τη χρονολογία ούτε από το γεγονός ότι στη χούντα δεν μπορούσες να πεις ότι... έχουμε χούντα. Υπάρχει το Διαδίκτυο, όπου γράφονται και λέγονται τα πιο ανορθόδοξα πράγματα: πολλές φορές υπάρχουν συγκροτημένες απόψεις, όμως τις περισσότερες φορές είναι ηλιθιότητες· αλλά οι ανοησίες είναι το τίμημα της ελευθερίας για να μπορούν να διακινούνται οι σοβαρές απόψεις. Ποιος ο λόγος να είναι μουτζουρωμένα όλα τα κτίρια από συνθήματα και ακατανόητα γκράφιτι, τα οποία ουδείς πλέον προσέχει; Απλώς για να προσθέτουν αισθητικό θόρυβο στην ασχήμια της πόλης; Η ελευθερία της έκφρασης είναι πολύτιμο αγαθό. Μόνο με την αντιπαράθεση των απόψεων προχωρούν οι κοινωνίες. Δεν πρέπει να περιορίζεται ποτέ. Μόνο όμως ως προς το περιεχόμενο, όσο κι αν αυτό ενοχλεί. Δεν θα ανεχόμασταν ωστόσο ποτέ να μπουκάρει κάποιος απρόσκλητος σπίτι μας για να μας πει την άποψή του, όσο πολύτιμη κι αν τη θεωρεί. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή η μουτζούρα στους τοίχους. Υπάρχουν δεκάδες δίαυλοι και μέσα (από έντυπα μέχρι το Διαδίκτυο) να διακινήσει κανείς τις ιδέες του. Πρέπει σώνει και καλά να μουτζουρώσει στην Αθηναϊκή Τριλογία;    kathimerini