Ζωγραφίζοντας την Αμερική
Ζωή Λεουδάκη  Ουάσιγκτον 10-12-2007

Δείτε το ρεπορτάζ για την έκθεση του Χόπερ στην Ουάσιγκτον   
Δείτε το ρεπορτάζ για την έκθεση του Χόπερ στην Ουάσιγκτον  

Δωμάτιο στη Νέα Υόρκη, 1932, Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον.

Μεγάλη έκθεση του δημοφιλή αμερικανού ζωγράφου Έντουαρντ Χόπερ που οργανώθηκε από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης τώρα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον με τελικό προορισμό το Σικάγο.

Τον αποκαλούν αυθεντικό αμερικανό καλλιτέχνη. Ρεαλιστή αλλά και αινιγματικό. Απέδωσε την ζωή στη Νέα Υόρκη με ειλικρίνεια και βλέμμα διεισδυτικό. H ζωγραφική του Χόπερ απεικόνισε τον αμερικανικό τρόπο ζωής με ένα είδος ωμού ρεαλισμού που αιχμαλωτίζει ακόμη τη φαντασία του κοινού.

Τσαρλς Μπροκ

O Τσαρλς Μπροκ  είναι Eπιμελητής Αμερικάνικης και Βρετανικής Τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης της Ουάσιγκτον. «Τα έργα του καλούν το θεατή να εξερευνήσει τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων», επισημαίνει ο κ.  Μπροκ. «Έτσι έχουμε 2 διαστάσεις την εξωτερική πραγματικότητα και την ψυχολογική διάσταση, τον τρόπο δηλαδή που οι άνθρωποι ζουν μέσα στο χώρο».

Ο Χόππερ γεννήθηκε το 1882 στο Νάικ, μία μικρή πόλη κοντά στη Νέα Υόρκη. Από μικρός ζωγράφιζε. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Νέα Υόρκης και ταξίδεψε στο Παρίσι όπου μελέτησε τους ιμπρεσιονιστές. Όταν γύρισε όμως στην Αμερική τα πράγματα ήταν δύσκολα. Κανείς δεν έδινε σημασία στη δουλεία του. Αναγκάστηκε να εικονογραφεί βιβλία για να βγάλει τα προς το ζην. Μέχρι τα 40 του ο Χόπερ είχε πουλήσει μόνο ένα έργο.

Τhe Mansard Roof, 1923, Βrooklyn Museum.

Το 1924 υπέβαλε την ακουαρέλαThe Mansard Roof σε έκθεση του Μουσείου Τέχνης του Μπρούκλιν. Άρεσε στον κόσμο, το μουσείου την αγόρασε, και ο Χοπερ αναδύθηκε από τη αφάνεια. Η καριέρα του μπήκε σε ανοδική τροχιά.

Σε μία σπάνια τηλεοπτική συνέντευξη ο ζωγράφος μίλησε για τη δημιουγική του πορεία.«Είναι πολύ δύσκολο» παραδέχτηκε ο Χόπερ «να πω πώς γίνεται ένα έργο, θέλει πολύ σκέψη και συναίσθημα».

Λεπτομέρεια απο αυτοπροσωπογραφία, 1925-1930, Ιδιωτιτκή συλλογή.

Ο Χόπερ ήταν πανύψηλος, λιγομίλητος, με μία επιβλητική μελαγχολική παρουσία. Η δουλειά του για πολλούς εκφράζει την απομόνωση της ζωής στο αστικό τοπίο. Η γυναίκα του, η Τζόζεφιν, ήταν στενός του συνεργάτης. Μαζί της συζητούσε διεξοδικά για κάθε φιγούρα που ζωγράφιζε, σαν να ήταν πραγματικός άνθρωπος και για το οποίο έπλαθε ένα σενάριο, ένα θεατρικό δρώμενο. «Η έμφαση στη δουλεία του Χόπερ» τονίζει ο κ Μπροκ «είναι το έργο να δέχεται πολλές ερμηνείες. Στην αρχή φαίνεται απλό, προσιτό αλλά όταν το εξετάσεις προσεκτικά προκύπτουν περισσότερα ερωτήματα απ’ ότι απαντήσεις».

Εκτός όμως από ασφυκτικά αστικά τοπία ο Χόπερ περνά τα καλοκαίρια του στη εξοχή και ζωγραφίζει τη φύση. Δεν επικεντρώνεται στοn άνθρωπο μέσα σε στενόχωρα διαμερίσματα, αλλά στα εξωτερικά κτιρίων μέσα στη φύση. Η ανθρώπινη φιγούρα απουσιάζει .«Είναι ένας από τους μεγάλους ζωγράφους της Νέας Αγγλίας» αναφέρει ο επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης. «Αποδίδει καταπληκτικά το φως και αυτή η άλλη του πτυχή γοητεύει τους αμερικανούς».

Φως σ' αδειανό δωμάτιο, 1963, Ιδιωωτική Συλλογή

Ο Χόπερ έχει επίσης ένα ιδιαίτερο τρόπο να ζωγραφίζει τη γυναικεία φιγούρα. H σύντροφος του, η Τζο, όπως αυτός την αποκαλούσε, ήταν το μοναδικό του μοντέλο επί 40 χρόνια για όλες τις γυναίκες που εμφανίζονται στα έργα του. Η Έϊβις Μπερμαν είναι συγγραφέας του βιβλίου Η Νέα Υόρκη του Έντουαρντ Χόπερ: «Ο Χόπερ βλέπει τις γυναίκες σαν ανθρώπινα όντα που έχουν και αυτές πέσει στις δύσκολες καταστάσεις της ζωής όπως και οι άντρες». Οι γυναίκες στη ζωγραφική του δεν παρουσιάζονται σαν όμορφα διακοσμητικά στοιχεία, είναι γυναίκες που δουλεύουν, που αντιμετωπίζουν και αυτές την τραγικότητα της καθημερινότητας και της αλλοτρίωσης. 

Άνθρωποι της νύκτας, 1942, Art Institute of Chicago

Η ζωγραφική του Χόπερ διαθέτει μια κινηματογραφικότητα που κάνει το έργο του προσιτό σε πολλαπλές ερμηνείες  «H ζωγραφική του επηρεάζεται και από τον κινηματογράφο», επισημαίνει ο Μπροκ. «Το έργο του  Άνθρωποι της νύκτας θυμίζει σκηνή από ταινία φιλμ νουάρ με το Χάμφρι Μπόγκαρτ και μία ωραία γυναίκα».

Η ζωγραφική του έχει εμπνεύσει πολλούς σκηνοθέτες. O Χίτσκοκ για το έργο του Ψυχώ εμπνεύστηκε από τα σπίτια που ζωγράφιζε ο Χοπερ. Ο Βιμ Βεντερ κάνει αναφορά σε έργο του ζωγράφου στην ταινία του Τέλος της Βίας.

Ο Χόπερ έλεγε πάντα ότι το μόνο που θέλει να κάνει είναι να ζωγραφίσει το φως καθώς αυτό πέφτει πάνω σε ένα σπίτι. Το έργο του Φως σ’ ένα αδειανό δωμάτιο είναι το τελευταίο του. Το ζωγράφισε σε ηλικία 81 ετών. Πέθανε το 1967 μέσα στο στούντιο του στη Νέα Υόρκη, λίγους μήνες αργότερα τον ακολούθησε και η γυναίκα του.  VOA