«ΠΕΝΘΩ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ - ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ»

Αργύρης Σφουντούρης: Το βιβλίο αυτό είναι η διαθήκη μου στις επόμενες γενιές

Μια μαρτυρία για τα τραγικά γεγονότα της Κατοχής και τη σφαγή του Διστόμου, κραυγή διαμαρτυρίας για τη ναζιστική θηριωδία, ένα είδος «διαθήκης» στις επόμενες γενεές από έναν άνθρωπο που βίωσε μια «μαύρη» σελίδα της Ιστορίας.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο Αργύρης Σφουντούρης ως προσκεκλημένος στο κανάλι ZDF συγκίνησε πολλούς Γερμανούς, οι οποίοι για πρώτη φορά άκουγαν τα όσα υπέστησαν οι κάτοικοι του Διστόμου τον Ιούνιο του 1944. Από τους λιγοστούς επιζώντες ο κ. Σφουντούρης, παιδάκι σχεδόν τεσσάρων ετών τότε, δίνει συνεχή αγώνα για την ιστορική μνήμη και τη δικαίωση των θυμάτων. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και οι δύο γονείς του, ενώ ανάμεσα στους 218 νεκρούς που άφησαν πίσω τους οι Γερμανοί, μέσα σε δύο ώρες, υπήρχαν 32 με το επώνυμο Σφουντούρης.

Επειτα από δεκάδες ομιλίες, έρευνες και δικαστικούς αγώνες ο Αργύρης Σφουντούρης έχει καταγράψει στοιχεία και σκέψεις σε ένα βιβλίο με τίτλο «Πενθώ για τη Γερμανία - Το παράδειγμα του Διστόμου» (Εκδόσεις «Βεργίνα»), το οποίο παρουσιάζεται σήμερα, στις 7 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50).

«Πενθούμε για μια Γερμανία που δεν μπορεί, δεν προσπαθεί να καταλάβει ότι σε ανώτερα και ανώτατα επίπεδα δεν έχει αναπτύξει την ικανότητα και την ετοιμότητα να εξελιχθεί ανθρώπινα, που ακόμα και μετά από μισόν αιώνα δεν έχει καταφέρει να αφομοιώσει το ένοχο παρελθόν της», γράφει ενδεικτικά.

Στην αναφορά του της 11ης Ιουνίου 1944, ο επικεφαλής των Γερμανών παρέθεσε αναλυτικά πόσες σφαίρες πολυβόλων χρησιμοποιήθηκαν (3.050), αλλά αποσιώπησε τη δολοφονία 34 παιδιών. Ομως η αναφορά του πράκτορα της μυστικής στρατιωτικής αστυνομίας (12 Ιουνίου 1944) αποκάλυψε την αλήθεια στο γερμανικό επιτελείο.

«Ξεκίνησα το βιβλίο πριν έναν χρόνο ως ένα είδος διαθήκης, για τον αγώνα που κάνω εδώ και 20 χρόνια και στα κείμενα συγκαταλέγονται διαλέξεις που έγιναν στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Ηθελα να τα δημοσιεύσω προκειμένου να μην πάνε χαμένες όλες οι ενέργειες και να ενημερωθούν οι νέες γενιές», λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Σφουντούρης, η ιστορία του οποίου μεταφέρθηκε με την ταινία «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη».

«Οταν άρχισα να γράφω, δεν ήξερα για τις εξελίξεις που ακολούθησαν και τώρα το βιβλίο βρέθηκε σε μια διαφορετική κοινωνία, είναι εξαιρετικά επίκαιρο με την πολιτική διάσταση που υπάρχει μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ιστορία μια κυβέρνηση τόλμησε να σηκώσει το ανάστημά της στη Γερμανία και να πει ότι υπάρχουν προβλήματα που δεν έχουν βρει λύση και δεν τα έχουμε συζητήσει. Μετά την επανένωση η Γερμανία δεν αναφέρθηκε στις απαιτήσεις, όπως προέβλεπε η συνθήκη του Λονδίνου, ήθελε να ξεχαστεί το θέμα και να μας περνά όλους για κορόιδα».

Ο Αργύρης Σφουντούρης με τους συντελεστές της σατιρικής εκπομπής του γερμανικού καναλιού ZDF.

«Για εμάς τους πιο ηλικιωμένους, που είχαμε την ατυχία να ζήσουμε ήδη μια φορά τη γερμανική παραφροσύνη, μας μένει μόνο να προσευχόμαστε και να ελπίζουμε ότι δεν θα προλάβουμε να την ξαναζήσουμε», γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, ο οποίος δεν αφηγείται μόνο το έγκλημα των ναζί, αλλά αποκαλύπτει και το μεγάλο ψέμα του Διστόμου: την ψευδή αναφορά που έστειλε ο Γερμανός επικεφαλής του αποσπάσματος στους ανωτέρους του για να καλύψει το έγκλημα, αλλά και την αποκαλυπτική αναφορά που υπέβαλε Γερμανός μυστικός πράκτορας στην ανωτέρα διοίκηση όπου περιέγραφε τις θηριωδίες.

Οι αδικοχαμένοι«Να ξαναφέρουμε στη μνήμη μας τους νεκρούς του Διστόμου», γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, «τους 228 αδικοσκοτωμένους ανθρώπους, 111 γυναίκες και 117 άντρες που, το πρωί της δεκάτης Ιουνίου 1944, ξύπνησαν για τελευταία φορά, για να αντικρίσουν ανύποπτοι τη φοβερότερη τελευταία μέρα της ζωής τους.

Ο Αργύρης Σφουντούρης στην εκδήλωση που έγινε τον περασμένο Απρίλιο για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα.

Ο τοπικός διοικητής των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής αναφέρει στην έκθεσή του για το Δίστομο: -Μετά την εκκαθάριση του χωριού, καταμετρήθηκαν 250-300 νεκροί συμμορίτες ή ενδεχομένως συμμορίτες-.

Στις πλάκες, στον τοίχο της εκκλησίας του Διστόμου είναι χαραγμένα τα ονόματα: 12 γραιών και γερόντων άνω των 70 ετών, 57 γυναικών και ανδρών μεταξύ 50- ετών, 71 γυναικών και ανδρών μεταξύ 30-50 ετών, 24 γυναικών και αντρών μεταξύ 20-30 ετών, 22 κοριτσιών και αγοριών μεταξύ 10-20 ετών, 34 παιδιών 1-10 ετών και 4 βρεφών μεταξύ 2 και 6 μηνών.

Μνήμη σημαίνει αγώνας ενάντια στη λησμονιά. Η σφαγή του Διστόμου προϋποθέτει -όπως όλες οι σφαγές- μια απίστευτη εξαγρίωση του ανθρώπου».

Στην πορεία της ζωής ο κ. Σφουντούρης θυμάται πάντοτε το νανούρισμα που ψιθύριζε τα βράδια η μητέρα του πριν χαθεί στη σφαγή. Οπως θυμάται τη ζωή μαζί με άλλα παιδιά σε μια παιδούπολη της Ελβετίας. Ο καθένας μιλούσε για τις δικές του περιπέτειες, αλλά αντί κάποιο παιδί να πει για τον «δράκο» έλεγε ο «Γερμανός»...

Διακεκριμένος αστροφυσικός, δεν σταμάτησε να μιλά για το έγκλημα των ναζί και να δίνει διαλέξεις στη Γερμανία. «Η γερμανική κοινωνία ήταν επιφυλακτική, σε κάποια σχολεία υπήρχαν παιδιά σχεδόν εχθρικά, δεν τα είχαν προετοιμάσει να ακούσουν για τα εγκλήματα πολέμου. Σταδιακά το κλίμα άρχισε να αλλάζει μετά το 2000, ενώ μεγάλη υποστήριξη προσέφερε η ομάδα του Αμβούργου για το Δίστομο. Στην πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή φάνηκε ότι πολλοί δεν ξέρουν τίποτα από όσα έγιναν, μερικοί ντράπηκαν, ενώ εφημερίδες και πολιτικοί ανέδειξαν το πρόβλημα», λέει ο κ. Σφουντούρης, που συνεχίζει τον νομικό αγώνα για τη δικαίωση των θυμάτων του Διστόμου. Ενα σημαντικό τμήμα του βιβλίου χαρτογραφεί την άγνοια της γερμανικής κοινωνίας αλλά και τη μεθοδευμένη κάλυψη των γεγονότων.

Η αναφορά«...Αυτοί -οι φανατικοί γραφειοκράτες θύτες με την εθνικιστική τους ύβρη- δεν έπαψαν να υπάρχουν και να δρουν και μετά το 1945, αλλά ούτε το 1995 όταν μας ανακοίνωσαν γραπτώς πως η σφαγή του Διστόμου δεν ήταν έγκλημα πολέμου, αλλά γεγονός στο πλαίσιο του πολέμου, όπως είχε εκθέσει ο υπεύθυνος λοχαγός στην -ψευδή εκ προμελέτης- αναφορά του το 1944. Και δεν ήταν ότι αγνοούσαν, γνώριζαν πολύ καλά πως το ψέμα για το Δίστομο είχε ήδη αποκαλυφθεί έναν μήνα αργότερα. Αλλά η -εθνικιστική τους ύβρη- στο υπουργείο Εξωτερικών ήταν πολύ πιο ισχυρή από τον σεβασμό τους προς την αλήθεια».

«...Το 2005, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ έδωσε εντολή να ερευνηθεί στο υπουργείο του η επιρροή από παλαιο-ναζιστικές και νέο-ναζιστικές διαπλοκές. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, χρόνια αργότερα, δημοσιεύθηκαν σε ογκώδεις τόμους των 8.000 σελίδων...

Η άλλη γερμανική πραγματικότητα είναι ότι το 2003 το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο διακήρυξε πως η σφαγή του Διστόμου ήταν ένα αποτρόπαιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, υποστήριξε δηλαδή, ως η μόνη αρχή στη Γερμανία, την ιστορική αλήθεια, παρόλο που δεν ήταν σε θέση -με τα μέτρα του Δικαίου, όπως ανέφερε- να μας δικαιώσει στο θέμα των αποζημιώσεων.

Στο υπουργείο Δικαιοσύνης η -εθνικιστική ύβρη- υπήρξε για δεκαετίες πολύ έντονη και σε όλους γνωστή, κυρίως στις νομικές σχολές, μιας και δεν έγινε ποτέ αποναζιστικοποίηση των χιλιάδων δικαστών που καταδίκαζαν σε θάνατο τους αντιπάλους του ναζισμού, αλλά έπρεπε να διατηρείται ως κοινό μυστικό».

Οι Γερμανοί δεν πένθησαν ούτε τα δικά τους θύματα

Ακόμα ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα αφορά την παραγραφή των υποθέσεων και το κλείσιμο των φακέλων, ενώ διευκρινίζει ότι οι Διστομίτες δεν πιστεύουν στην ευθύνη και την ενοχή όλου του γερμανικού έθνους.

«Το ψέμα για το Δίστομο είναι πιθανώς ο κύριος λόγος για τον οποίο καμιά μεταπολεμική γερμανική αρχή δεν δίωξε τους εγκληματίες πολέμου που ήταν υπεύθυνοι για τη σφαγή του Διστόμου. Ολες οι ανακριτικές ενέργειες κατέληγαν στο κλείσιμο των φακέλων. Κατηγορίες για ?θανάσιμα χτυπήματα? αντί για ανθρωποκτονίες, το ελαφρυντικό ?εκτέλεση διαταγών?, η ομαδική αλληλεγγύη των θυτών, η έλλειψη μαρτυρικών καταθέσεων και η συνεχής επιβράδυνση των διαδικασιών από τη ναζιστικά μολυσμένη γερμανική μεταπολεμική δικαιοσύνη είχαν ως αποτέλεσμα να παραγραφούν όλες οι υποθέσεις πριν φτάσουν στο δικαστήριο».

Αγνοούν τα θύματα«Πενθώ και για τη Γερμανία, διότι δεν θέλει να συζητήσει με τα θύματα. Δεν καταλαβαίνει το πένθος των άλλων, διότι μετά τον πόλεμο δεν τους επετράπη να πενθήσουν», λέει στο «Εθνος» ότι κ. Σφουντούρης, ενώ πλησιάζει η 71η επέτειος μνήμης από τη σφαγή.

«Αποφάσισαν να μην πενθήσουν τα δικά τους θύματα με τη σκέψη ότι θα μας ρωτήσουν τα παιδιά μας γιατί έγιναν όλα αυτά, τι κάναμε στον υπόλοιπο κόσμο και δεν θα θέλουμε να τους πούμε. Υπήρχε μια πίεση που δεν τους άφηνε να συζητήσουν. Μεταπολεμικά μεγαλοναζί ήθελαν να ελέγξουν και τη λογοτεχνία να μη γράφονται εμπειρίες από το μέτωπο, να μη μάθει ο κόσμος τι έγινε στην εκστρατεία της Ρωσίας. Κάποια στιγμή στις διαλέξεις μου κατάλαβα ότι δεν υπάρχει ευαισθησία στη Γερμανία για να πενθήσουν, καθώς για να καταλάβουν το κακό που έκαναν σε εμάς θα έπρεπε πρώτα να πενθήσουν για τα δικά τους θύματα. Ετσι αναγκαστήκαμε να πενθήσουμε εμείς για λογαριασμό τους και για τα δικά τους θύματα. Ενα πρώτο βήμα συμφιλίωσης, που από πλευράς τους οι Γερμανοί δεν το έχουν κάνει ακόμα: να μας κοιτάξουν στα μάτια και να συζητήσουν μαζί μας. Ομως αποφεύγουν τα θύματα και δεν εννοώ ορισμένους πολίτες, αλλά εκείνους που έχουν εξουσία. Για αυτούς δεν υπάρχουν θύματα, δεν θέλουν να τα δουν. Δεν είναι μόνο φοβία αλλά και υπεροψία, η παλιά ναζιστική υπεροψία συνεχίζεται... Οταν καταφέρουν να κοιτάξουν τα θύματα στα μάτια, θα έχει ξυπνήσει μέσα τους η ανθρωπιά», καταλήγει.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
gapostolidis@pegasus.gr