Αυλαία από την τρόικα στο κυπριακό σχέδιο

Με τν Γερμανίδα καγκελάριο, την τρόικα και τη Μόσχα να κλείνουν τις τελευταίες οδούς διαφυγής, η κυπριακή κυβέρνηση σε έναν δραματικό αγώνα δρόμου προσπαθούσε να προλάβει την εκπνοή του τελεσιγράφου που θα οδηγήσει τη χωρά στην άτακτη χρεοκοπία την Τρίτη το πρωί.

Kοντά σε συμφωνία με την τρόικα βρίσκεται η κυπριακή κυβέρνηση που υπό την απειλή της χρεοκοπίας υποχρεώθηκε σε υπαναχώρηση αποδεχόμενη την αρχική απόφαση του Eurogroup για «κούρεμα» των καταθέσεων.

Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, προωθείται επιβολή εισφοράς σε ποσοστό 15,6% στις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ σε όλες τις κυπριακές τράπεζες προκειμένου να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό στο πακέτο διάσωσης της Κύπρου.

Στο τραπέζι των συζητήσεων υπάρχει και ένα δεύτερο «αδύναμο» σενάριο που προβλέπει το σπάσιμο της Λαϊκής Τράπεζας σε «καλή» και «κακή», όπου θα περάσουν οι καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ και οι οποίες θα υποστούν «κούρεμα» της τάξης του 40%-50%. Ταυτόχρονα θα υπάρξει ήπιο «κούρεμα» και στις υπόλοιπες κυπριακές τράπεζες.

Η τρόικα και το Βερολίνο νωρίς το πρωί της Παρασκευής απέρριψαν κατηγορηματικά όλες τις εναλλακτικές προτάσεις που επεξεργάζονταν στη Λευκωσία καλώντας την ουσιαστικά να αποδεχθεί ότι η βασική πηγή των 5,8 δισ. ευρώ θα προσέλθει από το «κούρεμα» των καταθέσεων, όπως προέβλεπε η απόφαση του Eurogroup, την οποία είχε απορρίψει ομόφωνα η κυπριακή Βουλή.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ με δηλώσεις απόλυτα κυνικές έστειλε το μήνυμα νωρίς το πρωί: «Η Κύπρος να μη συνεχίσει να δοκιμάζει την υπομονή των εταίρων και να συνειδητοποιήσει ότι το επιχειρηματικό μοντέλο της έχει πεθάνει».

Την ιδία περίπου ώρα επιβεβαιωνόταν η αποτυχία της αποστολής του υπουργού Οικονομικών Μ. Σαρρή στη Μόσχα, ενώ και ο πρωθυπουργός της Ρωσίας Ντ. Μεντβέντεφ δήλωνε ότι για οποιαδήποτε βοήθεια από τη Μόσχα προϋπόθεση είναι η συμφωνία της Κύπρου με την Ε.Ε.

Στην Κύπρο έτσι άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι δεν υπήρχαν πια επιλογές. Ολα τα εναλλακτικά σενάρια, η κρατικοποίηση των Ταμείων, το Επενδυτικό Ταμείο Αλληλεγγύης, η εκκλησιαστική περιουσία δεν γίνονταν αποδεκτά. Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Πανίκος Δημητριάδης με δραματική έκκλησή του στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής προειδοποίησε ότι χωρίς άμεση συμφωνία, η Κύπρος το πρωί της Τρίτης οδηγείται σε άτακτη χρεοκοπία.

Παρασκήνιο
Η κυβέρνηση απευθύνθηκε και η ίδια στους βουλευτές ζητώντας να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, για να σωθεί η χώρα. Στο παρασκήνιο επιχειρούσε να εξασφαλίσει την αναγκαία κοινοβουλευτική στήριξη, προκειμένου να περάσει σε fast track διαδικασία ο νόμος που θα προβλέπει το «κούρεμα» των καταθέσεων, ώστε να υπάρξει η συμφωνία με την τρόικα και να αποτραπεί η χρεοκοπία.

Ηδη η ΕΚΤ, σύμφωνα και με δημοσιεύματα, επεξεργαζόταν σχέδιο ελέγχου των κινήσεων κεφαλαίων, με περιορισμό του ορίου ανάληψης στα ΑΤΜ και επιβολή πλαφόν αναλήψεων ακόμη και σε περίπτωση συμφωνίας, ώστε να αποτραπεί το bank run στις τράπεζες και η κατάρρευση όλου του συστήματος.

Μετά το αδιέξοδο που δημιουργήθηκε με την απόρριψη από την κυπριακή Βουλή της πρότασης για «κούρεμα» των καταθέσεων, η σκληρή γραμμή που υιοθέτησε η ΕΚΤ και η Ευρωζώνη υποχρέωσε την κυπριακή κυβέρνηση να αναζητήσει οδούς διαφυγής.

Το μήνυμα της ΕΚΤ ότι η ρευστότητα από τον ELA θα είναι διασφαλισμένη μέχρι και τη Δευτέρα 25 Μαρτίου και οι διαρροές από τις Βρυξέλλες ότι η κατάρρευση τραπεζών ισοδυναμεί με χρεοκοπία και αποχώρηση από το ευρώ υποχρέωσαν την κυπριακή κυβέρνηση να ξαναδεί με πολύ πιο ψύχραιμο τρόπο το όλο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με την τρόικα.

Οι αγωνιώδεις προσπάθειες της Λευκωσίας απέβλεπαν τις τελευταίες ημέρες στην εξασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων ώστε να καλυφθεί το ποσό των 5,8 δισ. ευρώ που αποτελούσε την προϋπόθεση για ένταξη της Κύπρου στον Μηχανισμό Στήριξης και στο Μνημόνιο. Βασικός γνώμονας, όπως αποδείχθηκε όμως, δεν ήταν άλλος από την προσπάθεια προστασίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κύπρου, μέσω της προστασίας του απαραβίαστου των τραπεζικών καταθέσεων. 'Η τουλάχιστον των μεγάλων και πολύ μεγάλων καταθέσεων.

Δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν οι δυσοίωνες προβλέψεις (που επανειλημμένα τους τελευταίους μήνες επισημάναμε από το «Εθνος της Κυριακής») ότι οι Ευρωπαίοι με πρώτους τους Γερμανούς στήνουν τον κλοιό γύρω από τη Λευκωσία προκειμένου να υφαρπάξουν τους φυσικούς πόρους της και ταυτόχρονα να καταστρέψουν το χρηματοπιστωτικό σύστημά της, με την προσδοκία ότι ένα μέρος των κεφαλαίων που θα φύγουν από το νησί θα κατευθυνθούν στα «ταμιευτήρια» της Γερμανίας και των άλλων χωρών της Κεντρικής Ευρώπης. Η κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και ολόκληρο το πολιτικό σύστημα αποφάσισαν να δώσουν τη μεγάλη μάχη γι' αυτό το διακύβευμα: τη φορολόγηση των καταθέσεων. Και η πρώτη μάχη… κερδήθηκε με την απόρριψη από τη Βουλή της πρότασης του Eurogroup, την οποία είχε συνδιαμορφώσει ο ίδιος ο κ. Αναστασιάδης.

Η αναδιάρθρωση της Λαϊκής και η απόφαση για πάγωμα στη διακίνηση κεφαλαίων δεν ήταν καθόλου εύκολες αποφάσεις για την κυπριακή κυβέρνηση. Οπως ακόμη πιο οδυνηρή ήταν η επιλογή της αφαίμαξης των πόρων των Ταμείων Πρόνοιας σε μια υστάτη προσπάθεια αποφυγής της πλήρους υποταγής στο Μνημόνιο. Ομως η παγίδα είχε στηθεί με επαγγελματικό τρόπο. Γερμανικό…

Ετσι την Πέμπτη το βράδυ και ενώ είχαν μεσολαβήσει στη Λευκωσία τα επεισόδια, με πολίτες να επιχειρούν να εισβάλουν στη Βουλή μόλις ανακοινώθηκε η αναδιάρθρωση της Λαϊκής Τράπεζας, το Eurogroup, που συνεδρίασε εκτάκτως σε τηλεδιάσκεψη, έστειλε διπλωματικό μεν, αλλά ιδιαίτερα σκληρό μήνυμα στη Λευκωσία. Το Eurogroup δήλωνε έτοιμο να συνομιλήσει με την Κύπρο επί νέου προγράμματος το οποίο θα είχε την έγκριση της τρόικας και θα στηρίζεται στις προηγούμενες ανακοινώσεις του (σ.σ. περί «κουρέματος» καταθέσεων), ενώ για μία ακόμη φορά επισημαινόταν η ανάγκη να μη θιγούν καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ.

Την Παρασκευή το πρωί επρόκειτο να συνέλθει και πάλι η Βουλή για να προχωρήσει στην έγκριση νομοσχεδίων που αφορούν το Μνημόνιο, καθώς όπως δήλωσε και ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας Πανίκος Δημητριάδης, η συμφωνία θα πρέπει να έχει υπάρξει πριν από τη Δευτέρα…

Τέλος χρόνου
Χρόνος πια δεν υπήρχε, όμως. Η θηλιά είχε σφίξει για τα καλά γύρω από την Κύπρο. Και δεν υπήρχαν παρά μόνο δύο επιλογές: η αποδοχή του «κουρέματος» των καταθέσεων που ουσιαστικά οδηγεί στην εγκατάλειψη του χρηματοπιστωτικού μοντέλου ανάπτυξης του νησιού και η άλλη η χρεοκοπία.

Αίνιγμα παραμένει ο ρόλος της Ρωσίας και κυρίως των Β. Πούτιν και Ντ. Μεντβέντεφ, που λειτούργησαν μάλλον ουδέτερα παρά ως φίλιες δυνάμεις, στην προσπάθεια της Κύπρου να γλιτώσει από τη μέγκενη της τρόικας. Φυσικά δεν πρέπει να υποβαθμίζεται ο ρόλος των διαπροσωπικών σχέσεων που είναι σημαντικός στις διεθνείς σχέσεις.

Από τη ρωσική ηγεσία αυτός που στήριζε τα τελευταία χρόνια τη Λευκωσία δεν ήταν άλλος από τον υπουργό Εξωτερικών Σ. Λαβρόφ, που ανέπτυξε στενούς φιλικούς δεσμούς με Ελληνοαμερικανούς στη διάρκεια της θητείας του στον ΟΗΕ.

Στην περίπτωση της Ρωσίας όμως είναι σαφές τώρα πια ότι τα γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα είναι αυτά που καθορίζουν και τις διμερείς σχέσεις.

Η μεταφορά πολύ μεγάλων κεφαλαίων στην Κύπρο από ρωσικές επιχειρήσεις και ιδιώτες δεν ήταν μια απλή υπόθεση. Απαιτούσαν έναν τεράστιο μηχανισμό που στηρίχθηκε και ανατροφοδότησε αυτό ακριβώς το χρηματοπιστωτικό κέντρο, που σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί να επιβιώσει.

Αυτό που έκανε τη «διαφορά» για τη Ρωσία είναι ότι ο Ν. Αναστασιάδης και ο Μ. Σαρρής δεν φρόντισαν πριν συμμετάσχουν στο Eurogroup να ενημερώσουν τη ρωσική ηγεσία για την απόφασή τους να «κουρέψουν» αν χρειαστεί ακόμη και τις καταθέσεις. Αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι των Ρώσων, που είχαν αρχίσει ήδη να αισθάνονται άβολα, νιώθοντας ότι όλο και πλησίαζε η στιγμή που θα τους ζητούσαν να δηλώσουν «όνομα, διεύθυνση και επάγγελμα» για να δικαιολογήσουν τις καταθέσεις τους.

Ετσι άρχισε το σφυροκόπημα με προεξάρχοντα τον Ντ. Μεντβέεντεφ ο οποίος απείλησε την Κύπρο ακόμη και με διακοπή της συμφωνίας για αποφυγή διπλής φορολογίας…

Η αποστολή του υπουργού Οικονομικών Μ. Σαρρή στη Μόσχα ολοκληρώθηκε εντελώς άδοξα, καθώς μετά από δύο ημέρες περιηγήσεις και συνομιλίες οι Ρώσοι δεν πρόσφεραν τίποτα παραπάνω από μια ευνοϊκότερη ρύθμιση του παλιού δάνειου των 2 δισ.ς ευρώ. Κάθε ώρα που περνούσε κατέρρεαν και όλοι οι μύθοι για την αξιοποίηση της «τεράστιας» εκκλησιαστής περιουσίας και της ακόμη πιο μεγάλης περιουσίας του κράτους, το φυσικό αέριο.

Σκληρή γραμμή
Σε ό,τι αφορά τον κ. Μεντβέντεφ υπήρξε ακόμη κάτι πιο τραγικό. Οτι αμφισβήτησε την αξία των κυπριακών κοιτασμάτων, κάνοντας λόγο για περιοχές αμφισβητούμενες για τις οποίες εγείρει αξιώσεις η Αγκυρα…

Οι Ρώσοι ηγέτες, πάντως, αφού «τηγάνισαν» από τον Ιούνιο τον Δ. Χριστόφια, φαίνεται ότι ακολούθησαν σκληρή γραμμή και με τον Ν. Αναστασιάδη. Που ήλπιζε μέχρι τελευταίας στιγμής το θαύμα από τη Μόσχα Το θαύμα που δεν ήρθε ποτέ. Η εμπιστοσύνη των Ρώσων έχει πια κλονιστεί, τίποτα δεν είναι το ίδιο σε μια Κύπρο που ο τραπεζικός τομέας πρακτικά δεν λειτουργεί πια. Το φυσικό αέριο μάλλον θα την ενδιαφέρει, μέσω όμως των υποδομών που θα δημιουργήσει η Gazprom σε συνεργασία με το Ισραήλ, αλλά για τράπεζες και άλλου τέτοιου είδους επενδύσεις μάλλον θα πρέπει να αλλάξουμε… συχνότητα.

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
nmeletis@pegasus.gr