ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ «GUARDIAN»

Τι φοβούνται περισσότερο οι Ευρωπαίοι

Αν «φοβάσαι χάθηκες», έλεγαν Γάλλοι που είχαν συγκεντρωθεί στην Πλας ντε λα Ρεπουμπλίκ στο Παρίσι λίγες ώρες μετά την αιματηρή επίθεση στα γραφεία της σατιρικής εφημερίδας Σαρλί Εμπντό, στην οποία σκοτώθηκαν 12 άνθρωποι

Κι όμως ο φόβος, που περιγράφεται ως μία αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη, διέπει την πλειοψηφία των Ευρωπαίων πολιτών. Τον αντιμετωπίζουν στην προσωπική τους ζωή, τον αντιμετωπίζουν μαζικά όταν παίρνει, για παράδειγμα, τη μορφή της οικονομικής ανασφάλειας ή της ανεργίας, τον αντιμετωπίζουν και σε εθνικό επίπεδο, όταν αφορά την τρομοκρατική απειλή ή τους πολέμους.

Βέβαια, σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας, «The Guardian», δεν φοβούνται όλοι οι Ευρωπαίοι το ίδιο πράγμα, και πώς θα μπορούσαν εξάλλου τη στιγμή που δεν βρίσκονται αντιμέτωποι με τα ίδια προβλήματα, τη στιγμή που έχουν διαφορετική ιδιοσυγκρασία και διαφορετικό ιστορικό υπόβαθρο. Οι Βρετανοί, για παράδειγμα, φοβούνται την τρομοκρατία, οι Ιταλοί την ανεργία και οι Πολωνοί... τη Ρωσία, φόβος που κρατάει τουλάχιστον διακόσια χρόνια...

ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Κύρια απειλή για το 77% η τρομοκρατία

Τι φοβίζει τους Βρετανούς; Αν η ερώτηση αφορά στις απειλές για το έθνος, η απάντηση είναι η τρομοκρατία σε ποσοστό 77%, σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov τον περασμένο Σεπτέμβριο, για να ακολουθήσουν οι ένοπλες συγκρούσεις σε ποσοστό 60%, οι πανδημίες κατά 52% και η κλιματική αλλαγή κατά 39%. Αν όμως η ερώτηση εστιάσει στην προσωπική ζωή, ο φόβος τους είναι το έγκλημα και οι ληστείες και οι... δημόσιες ομιλίες. Ο φόβος των τρομοεπιθέσεων εμφανίστηκε για πρώτη φορά έντονος μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της 7ης Ιουλίου στο Λονδίνο κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 56 άτομα κι έκτοτε κυριαρχεί στις συνειδήσεις των Βρετανών. Εγινε δε και πάλι έντονος μετά τη δημοσιοποίηση των βίντεο αποκεφαλισμού από τους τζιχαντιστές των Βρετανών ομήρων. Μάλιστα, ο φόβος αυξήθηκε ύστερα από πληροφορίες που διέρρευσαν ότι οι αποκεφαλισμοί μπορεί να γίνουν και επί βρετανικού εδάφους. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές Ντάνιελ Στίβενς και Νικ Βον που ασχολούνται με τον φόβο, σε ατομικό επίπεδο, οι Βρετανοί φοβούνται πολύ περισσότερο τις ληστείες και τις επιθέσεις με μαχαίρι, φόβοι που μάλιστα είναι κοινοί σε όλες τις φυλετικές ομάδες και σ' όλες τις κοινωνικές τάξεις.

ΓΑΛΛΙΑ
Το 93% φοβάται τον ισλαμικό εξτρεμισμό

Το αίσθημα του φόβου ποτέ δεν ήταν υψηλότερο στη Γαλλία: το 93% θεωρούν ότι «απειλούνται πολύ ή πάρα πολύ», σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ifop, που έγινε για λογαριασμό της ιστοσελίδας Atlantico, μόλις λίγες μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι. Ωστόσο και πριν από τις επιθέσεις στη «Σαρλί Εμπντό» και στο εβραϊκό σούπερ μάρκετ, όπου έχασαν συνολικά τη ζωή τους 20 άνθρωποι -μεταξύ των οποίων και τρεις ένοπλοι-, η άνοδος του εξτρεμιστικού Ισλάμ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των Γάλλων.

Κλιματική αλλαγή
Ξεπερνούσαν τον φόβο για την κλιματική αλλαγή, την οικονομική κρίση στην Ευρώπη, τη διαμάχη Ρωσίας - Ουκρανίας, την εξάπλωση του ιού του Εμπολα, την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, την εμπλοκή της Γαλλίας σε ένοπλες συγκρούσεις και τα... αεροπορικά ατυχήματα, φόβοι που κυριαρχούσαν έως πέρυσι στη γαλλική ψυχή. Και παρόλο που η Γαλλία δεν βίωσε για πρώτη φορά επιθέσεις, είχαν πραγματοποιηθεί αυτές σε ένα εβραϊκό κολέγιο στην Τουλούζη και το Μοντομπάν το 2012 κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 7 άνθρωποι, ο φόβος τότε για την τρομοκρατία δεν ξεπερνούσε το 50%.

Επίσης, μετά τις φετινές επιθέσεις αλλά και μετά τη γνωστοποίηση ότι Γάλλοι πηγαίνουν στη Συρία και στο Ιράκ για να πολεμήσουν στο πλευρό των τζιχαντιστών του Ισλαμικού κράτους, αυξήθηκε και το αίσθημα του θυμού κατά 72% και της αηδίας κατά 51%.

ΙΣΠΑΝΙΑ
Το 64% αγωνιά για τρομοκρατικό χτύπημα

Αν οι μασκοφόροι ένοπλοι που εισέβαλαν στα γραφεία της Σαρλί Εμπντό, σκορπίζοντας τον θάνατο, ήλπιζαν πως οι πράξεις τους θα είχαν αντίκτυπο και πέρα από τα σύνορα της Γαλλίας, τότε τα κατάφεραν, τουλάχιστον στην Ισπανία. Μετά το μακελειό, οι φόβοι για τζιχαντιστική επίθεση στην Ισπανία αυξήθηκαν κατακόρυφα δικαιολογημένα ίσως για μια χώρα που έχει βιώσει τρομοκρατική επίθεση, στις 11 Μαρτίου του 2004 στη Μαδρίτη με 191 νεκρούς, τη χειρότερη τρομοκρατική ενέργεια που έχει γίνει στην Ευρώπη μετά το Λόκερμπι (1988).

Στοιχεία
Σύμφωνα λοιπόν με έρευνα που έγινε έξι μέρες μετά την επίθεση στη γαλλική εφημερίδα, 58% των Ισπανών δήλωσαν ότι θεωρούν πολύ πιθανή μια τρομοκρατική ενέργεια επί ισπανικού εδάφους. Δύο χρόνια πριν, μόλις 31% πίστευαν κάτι τέτοιο. Και ο φόβος αυτός δεν έσβησε όσο περνούσαν οι ημέρες, αντιθέτως, μόλις τον Φεβρουάριο, το ποσοστό είχε ήδη αγγίξει το 64%. Περιέργως δε, σε μια χώρα με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, οι φόβοι για την οικονομία δεν ξεπερνούν το ποσοστό του 22%.

ΠΟΛΩΝΙΑ
Εφιάλτης για το 78% η Ρωσία

Οι Πολωνοί φοβούνται τη Ρωσία: 78% του πληθυσμού, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2014, θεωρούν την κατάσταση στην Ουκρανία ως απειλή για την ασφάλεια της χώρας. Ο φόβος τους βέβαια δεν είναι νέος, καθώς ένα μεγάλο μέρος των Πολωνών ασχολείται εδώ και 200 χρόνια με το πώς θα αντιμετωπίσει τη ρωσική απειλή. Πολλοί πολιτικοί, όπως ο πρόεδρος Μπρινίσλαφ Κομορόφσκι, έχουν σπουδάσει Ιστορία και ξέρουν πολύ καλά ότι τον 19ο και τον 20ό αιώνα η Δύση «πούλησε» την Πολωνία στους Ρώσους για τους ίδιους λόγους -αρχικά στο όνομα των καλών σχέσεων με τους τσάρους και μετά στο όνομα των καλών σχέσεων με τους Σοβιετικούς. Κατ' ιδίαν, οι Πολωνοί πολιτικοί αναρωτιούνται αν έχουν καταφέρει να ενταχθούν ικανοποιητικά στη Δύση ώστε να μην προδοθούν και πάλι και είναι έντονο το αίσθημα καχυποψίας στον τρόπο με τον οποίο η Δύση αντιμετωπίζει τον Πούτιν. Βέβαια, τα δύο τρίτα δηλώνουν πως η πιο επιθυμητή λύση στην ουκρανική κρίση πρέπει να είναι η διπλωματία κυρίως εκ μέρους της ΕΕ και των ΗΠΑ και δεν επιθυμούν πολωνική εμπλοκή στη διαμάχη. Οι ιστορικές ρίζες της ρωσοφοβίας ξεκινούν από τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο του 1700-1721, τον οποίο κέρδισε ο Μέγας Πέτρος μετατρέποντας τη Ρωσία από περιφερειακό βασίλειο σε υπερδύναμη της ΒΑ Ευρώπης.

ΙΤΑΛΙΑ
Το 50% ανησυχεί για την ανεργία

Τι εννοούν οι Ιταλοί όταν λένε ότι φοβούνται; Αν και την τρομοκρατική απειλή, ιδίως μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, την αισθάνονται πλέον και στο πετσί τους, η υψηλή ανεργία στη χώρα στο 13,4% (ποσοστό-ρεκόρ) και οι οικονομικές ανησυχίες που αυτή προκαλεί είναι και ο μεγαλύτερος φόβος τους. Σύμφωνα με τις εταιρείες δημοσκοπήσεων, η απουσία μέλλοντος είναι ο μεγαλύτερος φόβος των Ιταλών. «Ενα τέταρτο του πληθυσμού ανησυχεί ότι οι μελλοντικές γενιές δεν θα έχουν την οικονομική ευρωστία των τωρινών γενιών», λέει ο Νικολά Πιέπολι, δημοσκόπος. Τα τελευταία τρία χρόνια, οι έρευνες καταδεικνύουν πως η ανασφάλεια, κυρίως αυτή που απορρέει από την έλλειψη εργασίας, είναι μια βαριά σκιά πάνω από την ιταλική κοινωνία: το 2012, η απαισιοδοξία αυτή έφτασε στο ζενίθ με το 40% των Ιταλών να δηλώνει «απόλυτη» ανασφάλεια και το 50% να φοβάται την ανεργία (από 8% έναν χρόνο πριν). Τα επόμενα χρόνια, αν και κάπως μειωμένα, τα ποσοστά παραμένουν υψηλά, ενώ έχει περιοριστεί ο φόβος στο έγκλημα ή τους μετανάστες.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Το 58% έχει άγχος για τα χρήματα

Κάποτε ο καγκελάριος Χέλμουτ Σμιντ είχε πει ότι «οι Γερμανοί έχουν την τάση να φοβούνται. Εχει κολλήσει στη συνείδησή τους από το τέλος του πολέμου και την πτώση του ναζιστικού καθεστώτος». Η περιβόητη German angst, η γερμανική φοβία, εκφράζει την τάση των Γερμανών να είναι είτε διστακτικοί και ανήσυχοι είτε να αντιδρούν αποκλειστικά και μόνο από φόβο. Για παράδειγμα, μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, αποφάσισαν να καταργήσουν σταδιακά την πυρηνική ενέργεια. Ο φόβος αυτός είναι που τους κάνει να υποστηρίζουν παράλογους ηγέτες όπως τον Χίτλερ ή να κλείνονται στο καβούκι τους, ειδικά σε ό,τι αφορούσε στην εξωτερική τους πολιτική μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Φοβούνται επίσης πράγματα που δεν μπορούν να ελέγξουν, όπως τα «τέρατα» της τεχνολογίας Google, Facebook και την NSA (ιδιαίτερα μετά τις αποκαλύψεις ότι η αμερικανική υπηρεσία ασφαλείας παρακολουθούσε εκατομμύρια Γερμανούς χρήστες). Ωστόσο, ο μεγαλύτερός τους φόβος είναι πιο... πεζός: κατά 58% φοβούνται ότι τα χρήματά τους δεν θα φτάνουν για να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες, ενώ ακολουθεί ο φόβος ότι θα είναι ανίκανοι να αυτοεξυπηρετηθούν όταν γεράσουν και θα γίνουν βάρος στους άλλους, σε ποσοστό 51%. Επίσης, περισσότεροι από τους μισούς φοβούνται ότι θα πρέπει να ξοδεύουν περισσότερα χρήματα στην εποχή της κρίσης του ευρώ, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Γερμανία δεν είναι «έθνος φοβητσιάρηδων, αλλά πολιτών με λογικές ανησυχίες», σύμφωνα με τον πολιτικό επιστήμονα Μάνφρεντ Σμιντ.

ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΡΟΥ